n h ậ n .x é t .b ằ n g .c á i .n h ì n
K H Á C H .Q U A N
(Chuyện phiếm)
____________________________________________________________________________Khi viết phê bình về một tác phẩm, một nhân vật, một địa phương... phần lớn nhận xét của ta bị tình cảm chi phối, nhiều hay ít tùy thuộc vào tính trung thực của từng cá nhân, nhưng dù sao, bị chi phối là điều hầu như không thể tránh khỏi. Kim Thánh Thán, nhà phê bình nổi tiếng của nước Trung Hoa cũng đã từng thú nhận điều đó. Đôi khi chỉ mới có dự định viết một vài điều về Gia Đình, Tổ Quốc, hay những người thân yêu, chưa đặt bút xuống đã cảm thấy bồi hồi, lòng như ấm áp hẳn lên. Đấy, tình cảm đã xen vào. Còn nhận xét về một người vừa mới lường gạt mình vài chục ngàn "đô" đau như xé ruột thì lời lẽ không thể nào "trìu mến" được.
Tôi có cô bạn, cái gì cũng được, chỉ có cái tội yêu nước một cách thái quá, cô sùng bái lịch sử Việt như như một người cuồng tín. Với cô, cái gì của Việt Nam ta cũng nhất, tất cả món các món ăn Việt Nam hơn hẳn các món ăn của Mỹ, tiếng Anh thua tiếng Việt xa lắc (!) Có lần đầu óc đi vắng, tôi đùa với cô
- Theo anh thấy, tiếng Mỹ có lúc hay hơn tiếng Việt.
Cô sừng sộ
- Hay hơn chỗ nào đâu?
Tôi cười cười
- Có những lúc bực mình với em, không muốn xưng anh, gọi em quá thân mật, lại ngại dùng những đại danh từ mày tao thô lỗ, lúc ấy I, me, you thật tiện lợi.
- ...!?
Tôi đi giữa phố đông người
Mà cứ ngỡ lạc nơi hoang dã
Cửa nhà, người, xe đâu mất cả?
Tôi với tôi, tơi tả mảnh tàn y!
Lần khác, tôi và cô cùng đi L.A với mấy người bạn. Đường xa, mấy ông thay nhau lái xe, ai rảnh ngồi tán dóc. Chả biết đứa nào dại mồm nhắc đến lịch sử đấu tranh dân tộc. Ối giời ơi! Cô bạn thao thao bất tuyệt! Nào Lý, nào Trần, nào Lê với những chiến công hiển hách, đánh nhau với bọn Tàu, bọn Mông Cổ, bọn Chiêm Thành... Cô còn ngon trớn ca ngợi cả cái ông tướng họ Võ nào đó là thiên tài quân sự...! Liếc mắt thấy mấy đứa bạn đã mệt mỏi và chán nản lắm. (Trình độ Việt sử của mấy thằng bạn nhậu như thế nào tôi rõ lắm. Có lần hơi ngà ngà sau một chầu beer. Thằng John nói một câu nhiệt huyết tràn đầy, tràn đầy đến độ tưởng chừng có thể đảo lộn cả lịch sử được: "Trong đời tui khoái và nể nhất ông Lý Thường Kiệt, cứ nghĩ hoài tới trận chiến trên Bạch Đằng Giang, ổng tung hoành với cây trường thương đâm tụi Mông Cổ chết đầy sông. Đã thiệt!". Nghe sướng chưa?! Đáng kinh ngạc hơn, thằng Ricky với giọng bi tráng: "Tui thì thương nhất ông Trần Bình Trọng, bị giặc bắt nhưng vẫn giữ được khí phách anh hùng. Ổng nói: Thà làm quỉ nước Nam còn hơn làm vương đất Bắc, khiến quân Mãn Thanh dù căm ghét giết ổng, nhưng vẫn phải phục lăn". Bi hùng chưa?! Cả ba: cô bạn gái, thằng John, thằng Ricky đều có kiến thức về Việt sử, nhưng ba người theo ba "trường phái" khác nhau nên khó tìm được sự tương thông). Tôi biết nỗi khổ của mấy đứa bạn đã đến mức tột cùng nhưng cả bọn vẫn... vô kế khả thi! Vì lòng bác ái, tôi đành phải liều mình hy sinh cho tập thể, vừa nói, vừa... run!
- Này em, theo anh nghĩ những điều em đọc trong sách chưa chắc đã đúng hoàn toàn em ạ. Cổ nhân có nói: Đọc sách mà quá tin vào sách thì thà đừng đọc (Thú thật tôi chỉ nhớ loáng thoáng là có anh Tầu nào đó nói như vậy, nhưng lại không nhớ tên nên phải nói đại là cổ nhân cho xong). Tiền nhân ta có thể đã đánh nhau giỏi, nhưng chưa chắc đã quá giỏi như sử sách đã ghi.
Với tia nhìn như muốn cắt thân tôi ra trăm mảnh, cô buông từng tiếng một.
- Nói có sách, mách có chứng, anh chứng minh xem.
Lúc ấy, dù chưa thực sự leo lên lưng... sư tử, nhưng hiểm nguy đã cận kề. "Chứng" thì tôi có rồi nhưng "mách" chì vẫn còn hơi... rét! Một liều, ba bảy cũng liều. Trước mặt bạn bè, nếu có chết cũng phải chết cho anh dũng. Tôi hiên ngang trả lời
- Rất đơn giản, vua chúa ngày xưa cũng như mình, chả ai muốn hậu thế xem thường cả. Các Sử Quan thì lại viết lịch sử dưới sự giám sát của vua, léng phéng bị cắt đầu như chơi. Đã làm quan chắc các ông ấy chả dại dột gì.
- Chưa đủ sức thuyết phục.
- Em có biết câu "Tri kỷ, tri bỉ, bách chiến, bách thắng" chứ?
- Em biết, nhưng câu ấy có liên quan gì đến vấn đề này?
- Câu ấy nguyên văn tiếng Hán, chuyển dịch sang tiếng Việt thì như thế này: Biết mình, biết người, trăm trận, trăm thắng. Tại sao nguyên cả câu tám chữ, ta dịch sang tiếng Việt chỉ được có bảy chữ, chữ cuối cùng vẫn phải dùng tiếng Hán?
- Em chưa hiểu.
- Câu tiếng Việt thiếu chữ thắng. Anh ngờ rằng tổ tiên ta thuở xưa thua nhiều hơn thắng, chữ thua được dùng đi dùng lại nhiều lần nên vẫn còn nhớ. Chữ thắng tiếng Việt ngày nay không có, phải dùng tiếng Hán. Chữ thắng trong tiếng Văn Lang họa hoằn lắm mới được dùng đến (có thắng bao giờ đâu mà dùng thường xuyên), lâu ngày quá không dùng đến nên quên mất tiêu.
Còn cái ông tướng họ Võ mà em gọi là thiên tài gì đó thì anh xin nói thật. Anh đọc một số tài liệu được viết lại từ những bộ tướng còn sống sót của ông ấy thì trận chiến lớn cuối cùng đánh nhau với người Pháp, ông ấy dùng chiến thuật biển người làm binh lính chết nhiều vô số kể. Đánh nhau cái kiểu thí quân như vậy là thiên tai cho đồng đội chứ thiên tài gì em.
Cô yên lặng chả nói thêm câu nào (cái yên lặng đầy đe dọa!) Hơn ai hết, tôi đã thấy được vận mạng đen tối của mình! Tôi biết rất rõ, sau chuyến đi này, về nhà tôi sẽ hối hận...đầu thai lầm thế kỷ! Chả sao, tiền nhân anh hùng như thế mà có lúc còn thua dài dài huống hồ là đứa vô danh như tôi.
Yêu ai, yêu vật gì đó, yêu thật nhiều cũng chả sao, nhưng vì yêu mà nói sai sự thật là điều nên tránh. Bằng không sau này khi không còn yêu nữa, sợ không có lối thoát cho mình.
